[ Pobierz całość w formacie PDF ]
" formy adresatywne wraz z obowiÄ…zujÄ…cÄ… tytulaturÄ…;
" język ciała (podawanie ręki, całowanie w rękę, gesty ukłon,
machanie ręką, potakiwanie, odmowa; kontakt wzrokowy, dy-
stans).
Role społeczne i typy kontaktu4
1. Społeczne role trwałe
" w kontaktach oficjalnych:
sytuacje zawodowe i służbowe (np. dyrektor podwładny
w biurze)
sytuacje utrwalone w procesie nauczania i wychowania
(profesor student na uczelni);
127
519999
" w kontaktach nieoficjalnych:
sytuacje rodzinne i towarzyskie (ojciec matka, rodzice
dzieci w domu, kontakty przyjaciół, kolegów, np. imie-
niny, urodziny).
2. Społeczne role nietrwałe
" w kontaktach oficjalnych:
codzienne kontakty osób nieznajomych np. w pociągu,
na ulicy
relacje petent pełniący funkcję (urzędnik załatwiający
sprawÄ™, sprzedajÄ…cy kupujÄ…cy np. na poczcie, w ban-
ku, w hotelu, w sklepie);
" w kontaktach nieoficjalnych:
zachowania spotkanych przypadkowo znajomych np.
w autobusie, na przystanku tramwajowym, na targu, w par-
ku, w kawiarni.
4
Por. S. Grabias, op. cit.
128
519999
Przemysław E. Gębal
Nauczycielskie Kolegium Języka Niemieckiego
Uniwersytet Warszawski
Program nauczania cudzoziemców
realiów polskich
Przekazywanie treści realioznawczych od zawsze towarzyszy na-
uczaniu języka polskiego jako obcego. W ostatnich latach, zgod-
nie z najnowszymi trendami w glottodydaktyce, problematyce
realioznawczej poświęca się coraz więcej uwagi; powstają nowe
materiały dydaktyczne uwzględniające oczekiwania nauczających
i uczÄ…cych siÄ™. Prezentowany program jest propozycjÄ… dla nauczy-
cieli języka polskiego jako obcego pracujących w Polsce i repre-
zentujÄ…cych kulturÄ™ polskÄ… za granicÄ…. Adresowany jest do uczÄ…-
cych siÄ™ na wszystkich poziomach zaawansowania.
1. ZAAO%7Å‚ENIA GLOTTODYDAKTYCZNE PROGRAMU
W dydaktyce języków obcych istotną rolę ogrywa dziś podej-
ście pragmatyczno-kognitywne, którego rezultatem jest rozwija-
nie kompetencji komunikacyjnej. W trakcie jej osiÄ…gania nie na-
leży zapominać o kontekście socjokulturowym, który z kolei wy-
maga znajomości realiów kraju bądz krajów nauczanego języka.
129
519999
Przedstawiony program zakłada, iż nie jest możliwe osiągnię-
cie kompetencji komunikacyjnej w obcym języku bez wiedzy
o kulturze i realiach kraju bądz krajów, w których jest on języ-
kiem ojczystym. Opisuje ogólne zasady i cele nauczania realio-
znawstwa, ukazuje różnorodność metod, które winny pomóc na-
uczającym w organizowaniu procesu nauczania języka polskiego
zorientowanego na rozwijanie efektywnej komunikacji.
Podstawy glottodydaktyczne
Glottodydaktyczne podstawy proponowanego programu two-
rzą trzy podejścia do nauczania realioznawstwa, funkcjonujące
dziś paralelnie i uzupełniające się: kognitywne, zwane faktogra-
ficznym, komunikacyjne i międzykulturowe. Pierwsze z wymie-
nionych to przekazywanie wiedzy faktograficznej o Polsce. UÅ‚a-
twiająca właściwą komunikację z Polakami znajomość realiów pol-
skich to realizacja założeń realioznawstwa komunikacyjnego. Po-
dejście międzykulturowe natomiast to uświadomienie uczącym
się istnienia polskiej inności , próba jej zrozumienia i akceptacji.
Za eklektycznym ujęciem realioznawstwa w programie prze-
mawia fakt, iż bez podstawowej wiedzy o kraju języka nauczane-
go (podejście kognitywne) nie jest możliwe wypróbowanie umie-
jętności socjokulturowych, które warunkują właściwą interakcję
w języku celowym (podejście komunikacyjne) i dążenie do zro-
zumienia obcych kultur (podejście międzykulturowe).
Zakłada się, iż realioznawstwo jest integralną częścią każdej
lekcji języka obcego. Nie jest więc konieczne, szczególnie na niż-
szych poziomach nauczania, organizowanie dodatkowych zajęć
poświęconych wyłącznie przekazywaniu treści realioznawczych.
Cele ogólne
Wykorzystując trzy (1, 4 i 9) z powstałych pod koniec lat 80.
tez ABCD o roli realioznawstwa w nauczaniu języka niemieckie-
go1, zakładam, iż:
1
Por. ABCD-Thesen zur Rolle der Landeskunde im Deutschunterricht, Fremdspra-
che Deutsch, H. 3: Wortschatzarbeit (1990), s. 60 61.
130
519999
1. Podstawowym celem zajęć z języka polskiego jako obcego
jest, w myśl Karty Narodów Zjednoczonych, przyczynianie
się do pokojowego współistnienia ludzkości. W związku
z procesem rozszerzania siÄ™ Unii Europejskiej i przystÄ…pie-
niem Polski do jej struktur pojawiajÄ… siÄ™ dodatkowe cele
takie jak: porozumienie na płaszczyznach Polska Unia Eu-
ropejska, Polska kraje kandydackie oraz próby likwidacji
istniejących uprzedzeń i stereotypów.
2. Podstawowym zadaniem realioznawstwa nie jest przekazy-
wanie suchych faktów i informacji, lecz uwrażliwianie i roz-
wijanie umiejętności budowania tzw. mostów porozumienia
między kulturami.
3. Przekazywanie treści realioznawczych jest procesem aktyw-
nej konfrontacji lub dyskusji z obcymi kulturami. Dla me-
todyki realioznawstwa oznacza to wybór odpowiednich ma-
teriałów i sposobów prowadzenia zajęć, jak również pobu-
dzanie i zachęcanie uczących się do pracy twórczej.
Cele szczegółowe
Wybrane i odpowiednio zmodyfikowane tezy ABCD pozwala-
ją sformułować szczegółowe cele zintegrowanego kształcenia ję-
zykowo-realioznawczego, na które składają się:
1. Rozwijanie kompetencji komunikacyjnej, a dokładniej jej
trzech podkompetencji: interakcyjnej, językowej i socjokul-
turowej2 .
2. Rozwijanie kompetencji międzykulturowej, czyli przygoto-
wywanie do wielojęzycznej i wielokulturowej rzeczywistości.
3. Uczenie się przez działanie.
Kompetencja interakcyjna to odpowiednia do sytuacji i inten-
[ Pobierz całość w formacie PDF ]