[ Pobierz całość w formacie PDF ]
jeżeli nawet u daleko czytelniejszych S e m i t ó w dopiero Pieśń nad pieśniami (Salomono-
67
wą zwana) ewangelię tę podejma. Pierwej żeni się bardzo stosownie przez zaufanego posłań-
ca lub wiernego sługę, albowiem idzie nie o więcej, jedno aby osoba miała tę gładkość, którą
powoduje zdrowie, tudzież aby z zacnego była rodu, z cnotą dziewiczą i z wyglądaną bardzo
płodnością macierzyńską. Rzeczy te doświadczony a serdecznie życzliwy służący gdy mógł
sam ocenić, nic nie pozostawało do życzenia.
Takowego wszakże pojęcia o małżeństwie ostatecznością krańcową musiało być i bywało
przynajmniej raz-do-rocznie pomięszanie wszystkich małżeńskich atrybucji w czasie nocnego
obrzędu rozpustnego. Indywidualna albowiem kobiety miłość nieznaną i nie uznawaną będąc,
pozostawała tylko przyrodzona płciowa ogólność. Ten to prąd pojęcia i energii rozszarpał
Orfeja...
Powracamy do wzwyż powiedzianego określenia, iż pierwotny umysłowy człowiek jest
p o e t ą. %7łal nam wielki, że ciemne i mało rozwikłane są wiadomości o trwaniu żywiołów,
ich sukcesjach i procesjach i o warunkach chronologii względem tak różnostałych zjawisk.
%7łyczylibyśmy sobie albowiem to samo, co okazaliśmy i wyłożyliśmy w części gramatycznej,
przeprowadzić jednym i równym krokiem w niniejszą część historycznie-literacką, okazując
dowodnie, że tak samo, jak we składniowym budowaniu się zdań: pierwsze zdanie osadza się
na p r z e m i l c z e n i u, które następnego logicznie zdania stawa się w y g ł os e m, a przy-
nosi ze sobą drugie przemilczenie dla nastręczenia wygłosu trzeciemu zdaniu i tak dalej... tak
samo (mówię) i we wielkich umysłowych wyrobach wieków i epok to, co było p r z
e m i l c z e n i e m całego umysłowego ogółu jednej epoki, stawa się wygłosem literatury
epoki drugiej, następnego wieku, a co ta przemilcza, wygłosi jeszcze następny, swoje znowu
dla trzeciego p r z e m i l c z e n i e ze sobÄ… wnoszÄ…c.
Prawo przeto maleńkie, które odkryliśmy i podawamy, jest zasługującym na uwagę, al-
bowiem okazuje się być całym i na rozmaitych polach zarówno żywym. Onego pierwo-
umysłowego- c z ł o w i e k a - p o e t y dziełami pierwszymi są d u m a n i a, są
i n w o k a c j e ten wyraz M u z o! jest tylko ostatnią kartką wielkiego-psałterza, a która
się dochowała przez swoje ze wstępem do dzieł drugiej epoki zjednoczenie. I n w o k a c j e
takowe, Boskiego wyglądające sprawowania, brały udział we wszelkiej działalności i psałterz
one niemały stanowiły... Niczego albowiem bezpośrednio działalność człowieka nie poczy-
nała była
Zeus zawsze i zewszÄ…d najpierwszym jest,
I ostatnim, i środkującym on z płomiennym
Piorunem powstał i zeń jest wszystko:
PodstawÄ… on ziemi, on nieba jasnego osiÄ…,
On Monarchą zupełnym, bo Niszczycielem i Stwórcą!
(W e d Å‚ u g t r a d y c y j o r f e i c k i c h)
W powyższej I n w o k a c j i i o ile ona całą jedną epokę dumań wyraża zapytujemy
przeto (według naszego p r a w a), co stanowi p r z e m i l c z e n i e? co, tam nie wypowie-
dzianym będąc, ma przez to samo dać epoce następnej w y g ł o s i postawę?...
Jużci widoczna jest, że w Inwokacji powyższej i o ile ona wyraża całą jedną epokę
p r z e m i l c z a n y m j e s t c z ł o w i e k, albowiem Zeus ze wszech miar i względów wy-
ręczył wszystko. Człowiek, praca jego, walki, cierpienia i doświadczenie, i rozwinięta w nim
siła Zaradczości, to wszystko, będąc przemilczanym, daje dla następnej epoki wyrobu umy-
słowego zgotowane miejsce na E p o p e j ę...
Dlatego też ostatnia Inwokacja z epoki i n w o k a c y j n y c h - p s a l m ó w, lecz
p i e r w s z a z e p o k i n a s t ę p n e j, brzmieć będzie:
C z ł o w i e k a (teraz), o! Muzo, wypowiedz, którego zmysł musiał się ubogacić, gdy
po zburzeniu świętego miasta Troi błądząc, poznawał on ludzi, obyczaje i narody Człowie-
68
ka, który cierpiał w sercu swoim... i narażał się na morzu, i nie dla siebie tylko, lecz ażeby i
towarzystwo ocalić. A pociechy nawet i tej ze zbawienia bliskich nie miał, gdyż dla głupoty
własnej poginęli!...
Po l e g e n d o w e j, po c u d o w n e j pierwszej i n w o k a c y j n e j e p o c e, wi-
dzimy zatem, jak się jawi i wygłasza E p o p e j a przez same przemilczenie lecz ten zno-
wu śliczny całokształt epopei cóż on dalej (zawsze według naszego małego prawa) p r
z e m i l c z a? i co zatem przemilczenie owe, w łonie epopei niesione, dać ma jako zasadni-
[ Pobierz całość w formacie PDF ]