[ Pobierz całość w formacie PDF ]
ideologizacja oraz militaryzacja myślenia, które doprowadziło do uformowa-
nia dwóch przeciwstawnych bloków wojskowych - NATO i LJW, do naj-
większej w okresie pokoju koncentracji sił zbrojnych i najnowocześniejszych
broni na pograniczach owych bloków, a w konsekwencji do zapanowania
sztywnego sprzężenia negatywnego Wschodu i Zachodu poprzez klimat
"zimnego pokoju". Temperaturę tego klimatu w latach 1950-1953 obniżała
wojna koreańska.
Różnego rodzaju polemiki, protesty i ostrzeżenia w imię pokoju dotyczy-
ły w tej dekadzie głównie problemów Niemiec, Berlina i stalinowskich po-
rządków w Europie Zrodkowej.2 I chociaż antagonizm narastał, to rządy
24 Zob. T. H. Etzold and J. L. Gaddis, Containement: Documents on Ameńcan Policy
and
Strategy, 1945-1950, New York 1978.
25 Zob. R. Aron, Pokój i wojna między narodami (teońa), Warszawa 1995, s. 213-
221.
26 Zob. J. Kukułka, Historia współczesna..., s. 395. Por. też T. G. Ash, In Europe's
Name:
Germany and the Divided Continent, New York 1993; K. J. Rajendra, Germany, the
Soviet Union
and Eastern Europe, 1949-1991, New York 1993; L. C. Gardner, Sphares ot
Influence: The Great
Powers Partition Europe, Erom Munich to Yalta, Chicago 1993.
2' Zob. J. Kukułka, Historia wspólczesna..., s. 39-54, 77-84. Por. T. G. Ash, jw.; L. C.
Gardner,
jw.; F. Feit, Historie des Democraties populaires, t. I. L'ere de Staline, Pańs 1962; W.
Griffith, The
Soviet Empire: Expansion and Detente, Lexington 1976; E. Lemberg, Osteuropa und
die
Sowjetunion. Geschichte und Probleme, Stutgart 1950; F. Nagy, The Struggle behind
the Iron
Gurtain, New York 1948; H. Seton-Watson, The East European Revolution, New
York 1951;
T. Simon, Eastern Europe in the Postwar World, New York 1991.
458 Józef Kukulka
europejskie i różnorodne siły polityczne łączyła pamięć o straszliwej wojnie
oraz wspólne dążenie do zachownia pokoju, jeśli nawet był to "zimny po-
kój". W tym samym kierunku zmierzały wysiłki na rzecz wzmacniania po-
koju poprzez współpracę ekonomiczną państw europejskich i podnoszenie
dobrobytu narodów. Były one formułowane jedynie deklaratywnie w zwa-
salizowanej części Europy Zrodkowej i Wschodniej w ramach RWPG,
natomiast podjęte zostały pragmatycznie w Europie Zachodniej w postaci
Planu Marshalla i konstruowania wspólnot europejskich.2s
Pierwsza dekada kształtowania się ładu powojennego w Azji nie przebie-
gała - w odmienności od Europy - w sposób pokojowy. Zwycięskie Stany
Zjednoczone podczas kilkuletniej okupacji Japonii starały się narzucić temu
krajowi swój system, ale od wybuchu wojny koreańskiej w 1950 roku musia-
ły traktować to państwo jako sojusznika w ich grze dalekowschodniej.z9 Na-
tomiast wojna domowa w Chinach nabrała cech wojny międzynarodowej na
skutek otwartego zaangażowanie się w nią USA po stronie Kuomintangu.
W jej rezultacie w 1949 r. proklamowana została Chińska Republika Ludo-
wa, wzorująca swój system na ZSRR, zaś władza Kuomintangu zredukowa-
na została do Tajwanu. W ten sposób Stany Zjednoczone poniosły poważną
porażkę polityczna-strategiczną, której przez ponad dwa dziesięciolecia Wa-
szyngton nie mógł zapomnieć, czym była motywowana jego ideologiczna
wrogość wobec Pekinu oraz polityka "dwojga Chin".3o
Związek Radziecki jako drugi zwycięzca nad Japonią oraz protektor
i sojusznik komunistów chińskich zdołał rozciągnąć swoje wpływy na Chiny
2s Zob. J. Kukułka, Główne mechanizmy utrwalania pokoju w Europie, w tegoż (red.),
Pokój
w teorii i praktyce stosunków międzynarodowych, Warszawa 1991, s. 141-142; A. S.
Milward,
The Reconstruction ot Western Europe, 1945-1951, London 1984; J. Becker (ad.),
Great Britain,
France, Italy and German in a Postwar World, 1945-1950, Berlin 1986; J. Groux et
Ph. Manio,
Les Communautes europeennes dans 1'ordre international, Bruxelles 1988; F. H.
Heller and
J. R. Gillingham (eds), TATO: The Founding ot the Atlantic Alliance and the
Integration ot
Europe, New York 1992.
29 por. R. Buckley, US - Japan Alliance Diplomacy 1945-1550, Cambridge 1992; R.
Fearey,
The Occupation ot Japan. Second Phase, New York 1950; F. S. Donn (i in.), Peace-
making and the
Settlement with Japan, Princeton 1963; M. S. Gallichio, The Cold War Begins in Asia:
American
East Asian Policy and the Fall ot the Japanese Empire, New York 1988; M. Schaller,
The Ameri-
can ocupation ot Japan: The Origins ot the Cold War in Asia, New York 1995; T.
Tsou, America's
Failure in China, 1941-1950, Chicago 1963.
3o por. H. Feis, The China Tangle: the American effort in China Erom Pearl Harbor to
the
Marshall Mission, Princeton 1953; R. M. Blum, Drawing the Line: the Origin ot the
American
Containement Policy in East Asia, New York 1982; D. Borg and W. H. Heinrichs:
Uncertain
Years: Chinese - American Relations, 1947-1950, New York 1980; W. J. Cohen,
America's
Response to China: A History ot Sino-American Relations, 3rd ad., New York 1990;
J. M. Grasso,
[ Pobierz całość w formacie PDF ]